Chełmno i Świecie - zobaczcie miejsca, budynki i poznajcie ich historię. Odkryjcie dawne piękno miast. Zdjęcia

Lubimy zdjęcia pokazujące coś co było w miejscach, które dobrze znamy, przed laty. Mamy zdjęcia Chełmna i Świecia sprzed wielu lat. Zerknijcie i zobaczcie, jak znane wam budynki, ulice i miejsca wyglądały kiedyś. Z pewnością prezentują się inaczej niż współcześnie, gdy mijacie na co dzień.

Prezentujemy Chełmno na starych pocztówkach i Świecie na fotografiach sprzed lat.

Wytyczona już w czasach średniowiecza. Na przestrzeni dziejów zmieniała się jej zabudowa.

- Od przełomu XIX/XX w. do II wojny św. jednym z ciekawszych budynków przy tej ulicy była kamienica pod nr 6. W okresie międzywojennym aż do końca II wojny św. należała ona do Oskara Reissa - miejscowego kupca, który prowadziła skład kolonialny i restaurację – informuje Anna Grzeszna-Kozikowska, historyk z Muzeum Ziemi Chełmińskiej. - Była to potężna dwupiętrowa kamienica z poddaszem, pięknymi balkonami i ciekawymi dekoracjami. Przykuwała uwagę przechodniów. U schyłku wojny strawił ją pożar. Jak wspominali dawni mieszkańcy Chełmna podpalił ją sam Oskar Reiss. Gdy uciekał z Chełmna pod koniec wojny, stwierdził, że nie pozwoli aby jego majątek dostał się w polskie ręce.

Dziś w miejscu dawnej kamienicy Oskara Reissa znajduje się budynek Urzędu Skarbowego w Chełmnie.

Obecnie rozciąga się od Bramy Grudziądzkiej do zbiegu dawnego tunelu kolejowego z osiedlem M.C. Skłodowskiej.

- Wytyczona została w drugiej poł. XIX w. kiedy powstał dworzec kolejowy w Chełmnie – dodaje Anna Grzeszna-Kozikwoska. - Była jedną z głównych arterii tzw. Grudziądzkiego Przedmieścia. Przy tej ulicy powstało wiele unikalnych kamienic. Część z nich zachowała się do dziś, choć czasami w zmienionej formie. Ciekawym budynkiem była dawna strzelnica Kaiser Wilhelm Schützenhaus. Gmach powstał w 1891 r. Na tyłach był duży ogród z restauracją. W okresie międzywojennym właścicielem był Aleksander Rummler, który też prowadził tu restaurację i strzelnicę. W 1930 r. obiekt przeszedł w ręce Księży Pallotynów, został przebudowany i dziś to kościół św. Józefa.

Powstał w II poł. XIX w. jako niewielki dom z jednym piętrem. Nosił nazwę Bahnhof Hotel (Hotel Dworcowy).

- W 1914 r. obiekt został przebudowany i tak istnieje do dziś. To w gmachu dawnego Hotelu Dworcowego zawiązywały się w okresie I wojny św. struktury polskiej, lokalnej administracji samorządowej – wskazuje historyk z chełmińskiego Muzeum.

Nazwa ul. Świętojerskiej wywodzi się od istniejącego w tej okolicy od średniowiecza po pocz. XIX w. kościoła św. Jerzego. Nie zachowały się ślady świątyni. Ulica została wytyczona na przełomie XIX/XX w.

- Pierwsze budynki, które wybudowano wraz z nową ulicą znajdowały się pod nr 1, 3 i 5 – podkreśl Anna Grzeszna-Kozikowska. - Pierwszy został wzniesiony jako dom fizyka powiatowego, radcy zdrowia Heinricha Heisego. Zaprojektowany został w 1901 r. (dziś PUP). Budynek nr 3 to dawny Ewangelicki Dom Towarzystw (Evangelischen Vereinhaus). Kamień węgielny pod budowę został położony 27 czerwca 1901 r., a projekt wykonał miejscowy budowniczy Wilhelm Frucht. W czasie I wojny św. znajdował się tu oddział wewnętrzny szpitala wojskowego. W 1935 r. dobudowano salę przeznaczoną na występy teatralne. W piwnicach umieszczono magazyny na sprzęty teatralne i toaletę, na parterze mieściła się scena i dwie garderoby. W okresie międzywojennym funkcjonowały pokoje gościnne dla 40 osób. Od 1948 r. w obiekcie tym siedzibę miała Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, a budynek nazywano „czerwonym domkiem”. W latach 1990-1997 funkcjonował tu Chełmiński Dom Kultury, a do 1997 r. Państwowa Szkoła Muzyczna I st. im. G. G. Gorczyckiego.

Kolejny z budynków, przy ul. Świętojerskiej 5, też powstał z pocz. XX w. W 1900 r. grunt kupił mistrz ciesielski Gustaw Schiling, w 1902 obszerny gmach cieszył oko nowych właścicieli. Od 1946 r. była tu siedziba Urzędu Bezpieczeństwa, a od 1949 r. Milicji Obywatelskiej - obecnie Komenda Powiatowa Policji.

Nazwa ul. Kamionka wywodzi się od kamiennego podłoża, którą została wyłożona ulica.

- Rozciąga się ona od zbiegu ulic Powiśle i Nad Groblą, dochodzi do murów obronnych, gdzie zaczyna się ul. Wodna – wskazuje pani Anna. - Do 1866 r. ulicę Wodną i ul. Kamionkę rozdzielała dawna Brama Wodna. Do połowy XIX w. nie znajdowała się tu większa zabudowa. W okresie jesienno-zimowy, gdy nie kwitły drzewa, w oczy rzucały się - po lewej stronie Brama Grudziądzka, a po prawej - potężny gmach kościoła podominikańskiego.

Wszystkie pocztówki chełmińskie pochodzą z pocz. XX w.

W Świeciu istniała kiedyś Restauracja Zamkowa.

- Znajdowała się ona przed zamkiem krzyżackim. Zdjęcie to pochodzi z około 1905 roku – informuje Alicja Rytlewska z Czytelni Miejskiej Biblioteki Publicznej w Świeciu. - Na kolejnej fotografii można podziwiać widok na ówczesny Dom Towarowy, czyli główne miejsce, w którym mieszkańcy Świecia i okolicznych wiosek zaopatrywali się w nowe ubrania i różne akcesoria odzieżowe. To zdjęcie także zostało wykonane około 1905 roku.

Z kolei starszą datę wykonania ma widok z panoramą Świecia. Tu wskazuje się na 1874 rok.

- W oddali, na horyzoncie, widoczny jest kościół, tak zwana stara fara, który był centralną częścią dawnego Świecia, przed przeniesieniem miasta - mówi Alicja Rytlewska. - Dzisiaj, ze "starego" Świecia została już tylko fara oraz zamek krzyżacki.

Na następnej fotografii widać wnętrze starej fary w Świeciu, jeszcze przed częściowym zniszczeniem jej w bombardowaniu niemieckiego wojska i przed powojennym rozgrabieniem przez samych parafian. Zdjęcie pochodzi z okresu 20-lecia międzywojennego.

- Kolejna fotografia to widok na Duży Rynek, z pomnikiem cesarza Wilhelma I – wskazuje pani Alicja. - Cesarz ten wydał decyzję o przenosinach miasta Świecie na drugi brzeg. Po odzyskaniu niepodległości - w 1920 roku – pomnik Wilhelma I został zniszczony i przeznaczony na złom.

Materiały prezentujemy dzięki uprzejmości Muzeum Ziemi Chełmińskiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Świeciu.